GÀ ĐEN – VÌ SAO CÓ CÁI TÊN NÀY? GÀ ĐEN VÀ HẮC BĂNG CÓ GIỐNG NHAU KHÔNG ?
Ngọc phỉ thuý tồn tại với nhiều gam màu khác nhau, nhưng sắc đen lại thuộc nhóm khá hiếm và có tính chất rất riêng.
Phỉ thuý gà đen: Thông thường không phát quang. Chỉ những viên chất lượng cực cao, đạt tới độ “băng”, cấu trúc mịn và trong mới lộ ánh xanh nhẹ khi chiếu đèn.
Phần lớn phỉ thuý gà đen vẫn giữ vẻ tối trầm, đặc sệt.Dù không phải loại ngọc được nhắc đến nhiều như xanh lục hay tím, phỉ thuý gà đen lại sở hữu một nét đẹp rất riêng, mang cảm giác thủy mặc, u tĩnh và cổ họa.
Tên gọi “gà đen” xuất phát từ ngoại hình của đá: nền đá có thể trong hoặc trắng xám, xen lẫn những tạp chất khoáng màu đen li ti, gợi hình ảnh lớp lông và da của một con gà đen.
Đi sâu vào bản chất khoáng học, ta biết rằng phỉ thuý thuộc nhóm ngọc cứng (jadeite).
Tuy nhiên, sắc đen của phỉ thuý đen không phải do chính khoáng jadeite tạo màu.
Mà nó đến từ những hạt khoáng chất tối màu li ti — thường là oxit mangan hoặc sắt — phân bố dày đặc trong các khe, rãnh, khoảng trống giữa mạng lưới tinh thể jadeite.
Những điểm nằm xen kẽ này hoạt động như một “tấm lưới” hút sáng, khiến bề mặt viên ngọc trở nên đen, người thợ thường gọi là đốm đen hoặc chấm khoáng đen.
Khi số lượng đốm đen nhiều, điều đó đồng nghĩa với việc mật độ tinh thể jadeite thấp, cấu trúc tổng thể kém chặt hơn.
Đây chính là lý do khiến phỉ thuý gà đen trước đây bị xếp vào nhóm nguyên liệu thô, chất lượng thấp. Thị trường cổ truyền Trung Hoa vốn đề cao phỉ thuý xanh lục, tiếp đó là tím, vàng, lam… nên màu đen từng bị xem là “màu xấu”, mang ý nghĩa không may.
Bởi vậy, phỉ thuý đen gần như không được coi trọng trong nhiều thế hệ.
Cho đến khi một khối phỉ thuý đen thô được bán với giá 15 triệu nhân dân tệ tại một phiên đấu giá ở Bình Châu, giới sưu tầm mới bắt đầu nhìn lại giá trị thẩm mỹ – năng lượng của dòng đá này. Cùng lúc đó, nguồn phỉ thuý đen từ Myanmar ngày càng hiếm, chất lượng cao thì càng hiếm hơn.
Xu hướng phong thuỷ cổ truyền — trong đó màu đen thuộc hành Thuỷ, tượng trưng cho tài lộc chảy vào — khiến phỉ thuý đen dần được yêu thích trở lại.
Giá trị của một món trang sức phỉ thuý nói chung luôn được đánh giá dựa trên kết cấu (texture), độ trong (translucency), màu sắc, và tay nghề chế tác.
Điều này không chỉ đúng với phỉ thuý xanh mà còn đúng với phỉ thuý đen.
Tuy nhiên, giống như mọi quy tắc, luôn có những ngoại lệ quan trọng.
Dù không đạt tiêu chuẩn “đẹp truyền thống”, phỉ thuý gà đen lại có một ngôn ngữ thẩm mỹ riêng biệt. Khi người thợ khai thác được đúng cấu trúc đốm đen – trắng – xám hài hòa, họ có thể tạo ra những tác phẩm mang phong cách tranh thủy mặc cổ điển.
Các mặt dây phong cảnh, phù điêu thiên nhiên, tượng nhỏ hoặc vòng tay có hiệu ứng mực tàu loang tự nhiên đều tận dụng được đặc điểm độc nhất của dòng phỉ thuý này.
Chính hiệu ứng “thủy mặc tự nhiên” đã giúp phỉ thuý gà đen dần được đánh giá lại trong giới yêu ngọc.
Những năm gần đây, khi thị hiếu thẩm mỹ thay đổi theo hướng tinh giản và nghệ thuật hơn, dòng phỉ thuý đen xám được chú ý nhiều hơn. Giới sưu tầm gọi nó bằng một cái tên giàu hình ảnh: “phỉ thuý thủy mặc”.
Một số viên phỉ thuý gà đen có nền đen tinh khiết, độ mịn cao, cấu trúc đồng nhất, thậm chí có ánh lục sâu khi soi mạnh, nhờ quá trình thiết kế và chạm khắc bài bản, đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và có giá trị riêng trên thị trường.
Phỉ thuý gà đen không phải loại dành cho số đông, nhưng lại là dòng đá có cá tính mạnh, mang vẻ đẹp nghệ thuật mà nhiều người theo đuổi phong cách tối giản, cổ họa và thiền tĩnh rất yêu thích.
Giá trị của nó không nằm ở độ trong suốt hay sắc lục rực rỡ, mà nằm ở cảm giác mộc mạc, phá cách và sự kết hợp ngẫu nhiên tuyệt đẹp giữa đá mẹ và tạp chất tối màu – một hiệu ứng mà thiên nhiên tạo ra theo cách không thể sao chép.
Về màu sắc, phỉ thuý đen có hai dạng chính:
Đen sâu, thuần (gần như không lộ sáng): đặc trưng của phỉ thuý gà đen.
Đen xám hoặc đen pha trắng: sắc độ dịu hơn, thiên về vẻ đẹp thủy mặc.
Khi một chiếc vòng phỉ thuý đen có cấu trúc mịn, tinh thể nhỏ, ánh trong tốt và được chạm khắc tinh tế, nó sẽ mang vẻ đẹp rất nghệ thuật.
Nhiều người ví những đường loang xám – đen như nét bút mực tàu trên giấy xuyến chỉ, vừa tự nhiên vừa trừu tượng.
Phỉ thuý đen băng nói chung hợp với những người thích phong thái mạnh mẽ, điềm tĩnh. Với nữ giới, chất đen mềm mại và ánh lục sâu nhẹ càng khiến khí chất trở nên bí ẩn, kín đáo, sang trọng theo phong cách Á Đông.
Còn với nam giới, sắc đen mạnh mẽ như củng cố một lớp giáp tinh thần, tượng trưng cho sự vững vàng và quyền lực.
Phân cấp giá trị phỉ thuý gà đen
Giá trị của phỉ thuý gà đen không chỉ phụ thuộc vào độ đen mà còn dựa trên mức độ đồng đều màu, độ trong, độ kính, cấu trúc tinh thể, kích thước và hình dạng.
Trong ngọc học, gà đen được phân thành bốn cấp độ chính.
Cấp độ cao nhất: Gà đen đen tuyền tuyệt đối
Đây là loại cực kỳ hiếm và giá trị cao nhất.
Màu đen gần như tuyệt đối, hấp thụ hầu hết ánh sáng, nhưng vẫn giữ được bề mặt sáng bóng, ánh kính mạnh. Cấu trúc tinh thể jadeite rất mịn, hạt pyroxene nhỏ, xen kẽ với hạt oxit kim loại li ti tạo độ sâu và chiều sâu thị giác.
Đá này gần như không có tạp chất, đường loang hay nứt vỡ.
Giá trị thị trường của loại này rất cao, tương đương với các loại hoàng phỉ đậm hoặc đỏ phỉ thuý quý hiếm.
Cấp độ cao: Gà đen sâu có ánh lục hoặc ánh khói
Màu đen sâu, lộ ánh sắc yếu khi chiếu đèn mạnh (có thể là ánh lục thẫm hoặc ánh khói).
Độ trong tốt hơn cấp tuyệt đối, ánh sáng xuyên nhẹ ở mép đá, tạo cảm giác viên đá “thở”.
Texture mịn, oxit kim loại phân bố đồng đều.
Loại này được giới sưu tầm đánh giá cao nhờ màu đen vừa phải, hiệu ứng ánh sáng nội tại. Giá trị cao nhưng không bằng cấp tuyệt đối.
Cấp độ trung bình: Gà đen trung bình
Màu đen pha xám hoặc không đồng đều, khi soi đèn thấy nhiều vùng sáng tối.
Độ kính vừa, bề mặt hạt oxit có thể hơi lớn, mất sự tinh tế.
Thường dùng trong trang sức phổ thông, giá trị trung bình.
Cấp độ thấp: Gà đen kém chất lượng
Màu đen pha đục, nâu xám, độ trong thấp, texture thô, bề mặt bóng yếu.
Gần như không có hiệu ứng ánh sáng nội tại.
Giá trị thấp, đôi khi bị nhầm với đá nhuộm hoặc đá serpentine đen.
Hắc Băng là gì? Có khác biệt gì với gà đen?
Đặc điểm chung của hắc băng:
1. Về cơ bản, hắc băng có dạng khối dày đặc và cứng. Có thể nói, hơn 98% là ngọc , các hạt ngọc có dạng sợi đến hạt ngắn, rất xanh. Vì vậy, chỉ số khúc xạ của ngọc băng đen gần giống như ngọc thông thường.
2. Vì màu đen là do sự xâm nhập của cacbon hữu cơ nên chỉ có một lượng nhỏ các nguyên tố khoáng phụ.
Do đó, một số dải băng đen có màu xanh lục hoặc vàng nhạt ở các mức độ khác nhau.
Tuy nhiên, theo màu sắc phổ biến của băng đen, nó có thể được chia thành 5 cấp độ theo độ sâu của màu sắc và mức độ phân bố đồng đều, trong số đó, màu đen thuần khiết, đồng nhất và đậm đà là loại tốt nhất.
Cấp độ: độ tinh khiết, tính đồng nhất, độ bóng
Loại A: Màu đen thuần khiết và đậm đà, màu đen phân bố đều
Độ B: dải đen dày, từng mảng, đốm, phân bố đều, đen dày
Loại C: Màu đen phân bố chủ yếu ở các đường gân đen nhỏ, sự phân bố màu đen tương đối đồng đều và có các sắc thái khác nhau.
Cấp độ D: Màu đen chủ yếu là dạng sợi và gân, phân bố không đều và có nhiều sắc thái khác nhau.
Cấp độ E: Không màu hoặc có một số ít đốm đen mịn rải rác
3. Nói chung, độ trong suốt của hắc băng hơi trong suốt đến trong suốt, và các phần tối hơn hơi trong suốt đến mờ và có ánh thủy tinh.
4. Trên bề mặt nhẵn của đá, bạn có thể nhìn thấy những đường gân đen, và những đường gân này có thể tạo thành nhiều kiểu mẫu khác nhau, chẳng hạn như băng trắng với hoa màu đen, từ xám đến đen sẫm, tông màu không đồng đều và đường viền tùy ý, chẳng hạn như Mực tự nhiên bức tranh ở mức trung bình.
Ngoài ra có thể nhìn vào các tiêu chí :
① Loại: Tức là kết cấu ổn, loại tốt hơn nên ở trên loại nếp băng ,loại cao cấp mới có thể đạt tới loại băng, cao băng
② Đầu nước: hắc băng có đầu nước tốt tương đối trong suốt, ánh sáng có thể xuyên qua, ngọc đen cấp trung và cấp thấp có đầu nước kém, mờ đục, ánh sáng không thể xuyên qua.
③Màu sắc: Càng thuần khiết càng tốt, độ bóng màu đen sẽ trông sáng hơn và sự phân bổ màu sắc cũng phải đồng đều.
④ Đáy: Độ sạch của ngọc và sự hiện diện của các khuyết điểm như vết nứt và sợi cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của ngọc.
Một số người có thể gọi ngọc hắc băng nhưng trên thực tế, hắc băng thực sự không có màu đen.
Ngọc hắc băng thật sự là do loại ngọc này cực kỳ cổ xưa và phần đáy của loài này có màu xám đen, thực ra nó không phải là màu đen.
Nói một cách thẳng thắn, ngọc hắc băng thật sự vẫn còn tương đối hiếm để tìm thấy.
Đầu tiên nó cần được trồng trong nước tốt ở một mức độ nhất định, sau đó nó cần đủ tuổi để có mùi trà xám hiếm có đó.
Màu sắc của ngọc hắc băng thật gần giống với màu của pha lê nâu .
Thành thật mà nói, hắc băng ngọc thực sự rất khó tìm, đặc biệt là hắc băng ngọc tốt nhất, cho nên tương đối thì giá cả tương đối đắt.
Vì vậy, hắc băng và ngọc xương đen không phải là ngọc giống nhau, mặc dù chúng rất hiếm, Có thể nói một cách trực tiếp và đại khái rằng ngọc xương đen là một loại tương đối phổ biến trong ngọc, còn hắc băng là loại có chất lượng tương đối cao trong ngọc, chúng thực sự rất khác nhau.
So sánh giá trị giữa gà đen và hắc băng
Hắc băng là loại jadeite cực kỳ tối, có độ trong cao, màu sạch và sâu. Giá trị cao hơn gà đen nhiều lần nếu cùng kích thước và chất lượng.
Cụ thể:
Gà đen cấp tuyệt đối: giá cao, nhưng giá trị thường thấp hơn hắc băng vì độ trong kém.
Gà đen cấp cao: giá trị cao nhờ màu đen đồng đều, nhưng không thấu sáng.
Hắc băng: giá trị tăng mạnh khi độ trong tốt, màu đen sạch, ánh sáng xuyên sâu và texture mịn.
Tiêu chí kiểm định chất lượng gà đen
Để xác định giá trị, chuyên gia dựa vào:
Độ đen và đồng đều màu: càng đồng đều, giá trị càng cao.
Độ trong: mặc dù gà đen thường mờ, các vùng xuyên sáng nhẹ vẫn được đánh giá cao.
Độ kính: bề mặt bóng, lạnh và sáng càng tốt.
Cấu trúc tinh thể: hạt pyroxene mịn, oxit kim loại phân bố đồng đều.
Kích thước và hình dạng: viên lớn, đồng nhất, ít khuyết tật tăng giá trị.
Độ hiếm tự nhiên: gà đen đồng nhất cao cấp rất hiếm, vì vậy giá trị tăng đáng kể.
So sánh giá trị với hắc băng
Gà đen cấp 1: giá cao nhưng vẫn thấp hơn hắc băng cùng kích thước và độ trong.
Gà đen cấp 2: giá trị tốt nhưng độ trong và ánh sáng kém hơn, nên hắc băng cùng kích thước vẫn được định giá cao hơn.
Gà đen cấp 3 và 4: giá phổ thông, hắc băng cao cấp vượt trội về độ trong, độ bóng và tính thẩm mỹ.
Cách phân biệt gà đen và hắc băng theo cấp độ
Quan sát bằng mắt thường
Gà đen cấp 1 (tuyệt đối)
Màu đen sâu nhưng không tuyệt đối, có thể thấy các vùng xám loang nhẹ khi nghiêng đá.
Bề mặt bóng, lạnh nhưng ánh sáng hầu như không xuyên.
Khi so sánh với hắc băng: gà đen trông “đậm nhưng mờ”, không có nền băng trong suốt.
Hắc băng
Đen sạch, ánh sáng xuyên được qua đá ở mép hoặc khi soi xiên.
Bề mặt cực kỳ bóng, phản gương mạnh, cảm giác “lạnh và sạch”.
Khi nghiêng đá, thấy nền băng trong suốt hoặc ánh xanh lam nhẹ, khác hẳn gà đen.
Gà đen cấp 2 – 3
Màu đen sâu pha xám, ánh lục hoặc ánh khói rất nhẹ.
Vùng màu không đồng đều, có mảng sáng tối.
Khi đặt cạnh hắc băng cùng kích thước, gà đen trông mờ và ít sống hơn.
Gà đen cấp 4
Màu nâu đen, pha xám, nhìn gần như đặc.
Không có hiệu ứng ánh sáng nội tại, bề mặt hơi mờ.
Dễ nhầm với serpentine đen hoặc đá nhuộm, hắc băng vẫn thấy rõ độ băng và ánh sáng xuyên.
2. Kiểm tra bằng ánh sáng (Gemology Light Test)
Chiếu đèn mạnh hoặc đèn LED trắng:
Gà đen cấp 1-2: ánh sáng xuyên được rất ít, chỉ thấy mờ mép đá.
Hắc băng: ánh sáng xuyên sâu, thấy nền băng trong suốt hoặc ánh xanh lam nhẹ.
Gà đen cấp 3-4: ánh sáng gần như không xuyên, đá đục.
Nghiêng đá theo các góc khác nhau:
Gà đen: màu hơi đổi, xuất hiện loang nhẹ, không có ánh băng.
Hắc băng: màu đen sâu, nhưng nền băng vẫn xuyên, ánh sáng hiện rõ từ bên trong.
3. Kiểm tra độ bóng và cảm giác bề mặt
Gà đen: bề mặt bóng vừa, cảm giác lạnh, nhưng không có độ phản chiếu mạnh.
Hắc băng: bề mặt cực bóng, phản gương mạnh, ánh kính sắc nét.
Cảm giác khi chạm: hắc băng mượt, gà đen hơi “sần” nếu hạt oxit lớn.
4. Quan sát cấu trúc vi mô (kính lúp / gem microscope)
Gà đen: hạt pyroxene lớn hơn, oxit kim loại li ti phân bố không đồng đều, tạo vùng màu loang.
Hắc băng: hạt cực nhỏ, cấu trúc mịn, nền băng đồng nhất, ánh sáng xuyên sâu.
Dấu hiệu nhận biết:
Gà đen có thể thấy hạt oxit li ti hoặc đám mây mờ, ánh sáng bị tán xạ.
Hắc băng ánh sáng xuyên qua dễ dàng, không thấy hạt lớn, nền băng tinh khiết.
5. Kiểm tra trọng lượng và độ cứng
Gà đen: nặng tay, độ cứng 6.5–7, bề mặt cảm giác đặc.
Hắc băng: nhẹ hơn một chút nhưng vẫn chắc tay, độ cứng tương tự.
Sự khác biệt nhỏ, cần kết hợp với ánh sáng và quan sát cấu trúc.
6. Kết hợp các yếu tố để phân biệt
Để xác định chính xác:
Xem màu và độ đồng đều.
Kiểm tra ánh sáng xuyên và hiệu ứng băng.
Quan sát độ bóng, texture và hạt oxit.
So sánh trực quan giữa đá cần kiểm tra với viên chuẩn.
Nguyên tắc:
Gà đen = đậm nhưng mờ, ánh sáng hầu như không xuyên.
Hắc băng = đen sạch, bề mặt bóng, ánh sáng xuyên sâu thấy nền băng.
[Ruby Stone sưu tầm và tổng hợp]
On Sale
